Samenvatting
Het boek 'Natuurlijk Maastricht, Compacte stad in een weids landschap' is geschreven door ruim 25 auteurs en stond onder redactie van Gerard Majoor, Olaf Op den Kamp, Tineke de Jong, Maurice Martens en Roy Erkens.
In deze uitgave komen diverse aspecten van de natuur in de gemeente Maastricht aan bod, van de Sint-Pietersberg met de ENCI-groeve en de grindgaten bij de Pietersplas in het zuiden tot het Rivierpark Maasvallei en de landgoederenzone in het noorden. Het boek begint met algemene inleidingen op de geologie, historisch natuuronderzoek in Maastricht, de historie van het landschap en de natuur in de stad.
In de overige 21 hoofdstukken wordt middels laagdrempelige, maar gedegen geschreven teksten informatie over de natuurgebieden in de gemeente Maastricht gegeven. Twee hoofdstukken beschrijven op historisch geografische wijze het terrassenlandschap ten westen en ten oosten van Maastricht.
Ruim aandacht is er voor de 4 natuurlijke waterlopen die Maastricht rijk is, de Maas, de Jeker, de Kanjel en de Geul en voor de vele kunstmatige waterlopen in het Bosscherveld en Boschpoort. De verschillende natuurgebieden langs de Maas, zoals de Pietersplas, de Kleine Weerd, het Rivierpark Maasvallei en het Bosschereiland worden in woord en beeld beschreven.
Van de Sint-Pietersberg en de Cannerberg komen niet alleen de bovengrondse delen, waaronder ook de ENCI-groeve, maar ook de onderaardse kalksteengroeven aan bod.
Ook de verschillende parken komen uitgebreid aan bod, natuurlijk het Stadspark, maar ook de diverse parken in de woonwijken en de parken rondom de verschillende kastelen en landhuizen in de landgoederenzone. Een bijzonder park is de begraafplaats aan de Tongerse weg. De bloemrijke bermen verspreid over de gemeente worden apart besproken in een eigen hoofdstuk. Het boek sluit af met de vestingwerken van de stadsmuren en het Frontenpark waar natuur en cultuurhistorie samenkomen.
In 43 kaderteksten worden bijzondere soorten, zoals de Muurhagedis, de Bever en de Fladderiep beschreven, maar ook bijzondere aanpassingen van planten aan het groeien op muren, in het water en in kalkgraslanden. Historische kaders lichtten de geschiedenis van Fort Sint Pieter, de watermolens langs de Jeker, Château Neercanne of de geschiedenis van de vesting Maastricht toe. Het boek is rijk geïllustreerd met 1400 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om zelf een bezoek te brengen aan de beschreven gebieden middels een op kaart ingetekende wandelroute. Deze wandelkaart kan als PDF, evenals de GPX-tracks, vanaf de website https://nhgl.nl/publicatie/overigen#natuurlijk-limburg worden gedownload.
Inhoudsopgave
Inhoud boek ‘Natuurlijk Maastricht - compacte stad in een weids landschap’
Vooraf/Voorwoord
Voorwoord burgemeester
Inleiding op boek:
Natuurlijk Maastricht. Compacte stad in een weids landschap Redactie
Landschap, mens en stadsnatuur
Inleiding Gerard Majoor
01 Stad van mergel, Maas en Jeker. Een beknopte geologische geschiedenis van Maastricht Carlo Poolen
02 Maastrichtse onderzoekers van het eerste uur: de wortels van het Maastrichtse natuuronderzoek John W.M. Jagt, Olaf Op den Kamp & Tineke de Jong
03 Mens en landschap in Maastricht. De ontwikkeling van het historische landschap Pieter Caljé
04 Stadsnatuur. Een wereld op zichzelf Roy Erkens
Kader 1 Neofyten en invasieve soorten Maurice Martens
Kader 2 Plaagdieren Janneke Ackermans
Het terrassenlandschap
Inleiding Pieter Caljé.
05 Het Lanakerveld. Een reis door de tijd. Pieter Caljé
Kader 3 Boerenlandvogels. Henny Kloosterboer
Kader 4 De flora in het noordwesten van Maastricht Maurice Martens
06 De terrassen aan de oostzijde van Maastricht. Mens en landschap in Amby, Heer en Heugem Hans Renes
Kader 5 Hoogstamfruitbomen Hermie van Es & Tineke de Jong
Kader 6 De Europese Hamster in Maastricht Gerard Muskens
Kader 7 Vogels in het terrassenlandschap Tineke de Jong
Waterlopen
Inleiding Hettie Meertens
07 De Maas van bron tot monding. De Limburgse levensader Hettie Meertens & Jan Joost Bakhuizen
Kader 8 Kalkmaas, Stadsmaas en Grensmaas Hettie Meertens
Kader 9 Water- en oeverplanten Lisa Op den Kamp
08 Bosscherveld en Boschpoort. Een waterrijk gebied in Noordwest-Maastricht, Tineke de Jong, Maurice Martens en Herman van Wissen
Kader 10 Het Bassin Maurice Martens
Kader 11 Bosschereiland Maurice Martens & Herman van Wissen
09 Rivierpark Maasvallei. Groots en dynamisch Hettie Meertens
Kader 12 Grote grazers Hettie Meertens
Kader 13 Geul Hettie Meertens
Kader 14 Natuurontwikkeling Hettie Meertens
10 De Kleine Weerd. Natuurontwikkeling vlak bij de stad Karin Coenen
Kader 15 Bever, Olaf Op den Kamp
11 Pieterplas. Waar natuur en recreatie hand in hand gaan Olaf Op den Kamp & Arjan Ovaa
Kader 16 watervogels Henny Kloosterboer
12 De Jeker. Een riviertje met vele gedaanten Tineke de Jong
Kader 17 Molens langs de Jeker Tineke de Jong
Kader 18 Grote gele kwikstaart Henny Kloosterboer
13 Het Jekerdal. Het Heuvelland in het klein Tineke de Jong
Kader 19 Wijnbouw Tineke de Jong
Kader 20 Natuurtuinen Jekerdal Cridi Frissen-Moors & Tineke de Jong
14 De Kanjel. De derde waterloop van Maastricht Maurice Martens & Herman van Wissen
Sint-Pietersberg en Cannerberg
Inleiding Gerard Majoor
15 De Sint-Pietersberg. Kalkheuvel tussen Jeker en Maas Gerard Majoor
Kader 21 Aanpassingen van planten in kalkgraslanden Lisa Op den Kamp
Kader 22 Fort Sint Pieter Gerard Majoor
Kader 23 Bloemrijke graslanden en natuurakkers Antonie de Beaumont & Lisa Op den Kamp
Kader 24 Vlinderparadijs Sint-Pietersberg Olaf Op den Kamp
16 De ENCI-groeve. Van maanlandschap naar natuurgebied Gerard Majoor
Kader 25 Primaire successie Roy Erkens & Olaf Op den Kamp
Kader 26 Oehoe Marjon Savelsberg
17 Een bonte wereld in het donker. De onderaardse kalksteengroeves van Maastricht Susanne Hanssen & Joep Orbons.
Kader 27 De kleine dieren van de duisternis Willem Vergoossen & John Hageman
Kader 28 Vleermuizen Ger Beckers
18 Het Cannerbos. Hellingbos in het Jekerdal Olaf Op den Kamp
Kader 29 Château Neercanne, Olaf Op den Kamp
Parken en stadsnatuur
Inleiding Tineke de Jong
19 Stadspark Maastricht. Een arboretum in de stad Tineke de Jong
Kader 30 Tapijn Janneke Ackermans
Kader 31 Fladderiep Tineke de Jong
20 Parken in woonwijken. Groene oases in de stad Tineke de Jong
Kader 32 Stadsvogels Henny Kloosterboer
Kader 33 Zoogdieren in de stad Janneke Ackermans
21 Ecologisch beheerde stadsnatuur. Kleurrijke bermen en graslanden Lisa Op den Kamp & Cridi Frissen-Moors
Kader 34 Groenbeheer Cridi Frissen-Moors & Lisa Op den Kamp
Kader 35 Hooikoorts en stadsgroen, Maurice Martens
22 Algemene begraafplaats Tongerseweg. Groene oase van rust Lisa Op den Kamp & Henny Kloosterboer
Kader 36 Vleermuizen in de stad Ger Beckers
Landgoederen
Inleiding Maurice Martens
23 Buitengoed Geul en Maas. De landgoederenzone van Maastricht Jos Bonnemayer
Kader 37 Stinzenplanten Jos Bonnemayer
Vestingwerken
Inleiding Tineke en Wil de Jong
24 Stadsmuren. Oude muren vol leven Olaf en Lisa Op den Kamp
Kader 38 Stadsmuren Jos Notermans
Kader 39 Muurplanten Lisa Op den Kamp
Kader 40 Slakken op de stadsmuren Gerard Majoor
25 Het Frontenpark. Waar natuur en cultuur elkaar versterken Lisa Op den Kamp & Cridi Frissen-Moors
Kader 41 De buitenwerken Jos Notermans
Kader 42 Muurhagedis, Cridi Frissen-Moors
Kader 43 Bijenbastion de Hoge Fronten Ivo Raemakers
Afsluiting
Literatuur
Auteurs
Sponsoren
Organisaties
Soortenindex
Colofon
Specificaties
Natuurlijk Maastricht, Compacte stad in een weids landschap. Gerard Majoor, Olaf Op den Kamp, Tineke de Jong, Maurice Martens en Roy Erkens. 590 pagina’s, 1400 kleurenfoto’s, 17 wandelkaarten, formaat: 16,5 x 24,5 cm, gebonden in een harde cover. ISBN 978-90-74508-34-6.
COLOFON
Cip: Koninklijke Bibliotheek ‘s Gravenhage
Natuurlijk Maastricht Compacte stad in een weids landschap
Redactie: Gerard Majoor, Olaf Op den Kamp, Tineke de Jong, Maurice Martens & Roy Erkens.
Auteurs: Janneke Ackermans, Jan Joost Bakhuizen, Antonie de Beaumont, Ger Beckers, Jos Bonnemayer, Pieter Caljé, Karin Coenen, Roy Erkens, Cridi Frissen-Moors, Hermie van Es, John Hageman, Susanne Hanssen, John Jagt, Tineke de Jong, Wil de Jong, Henny Kloosterboer, Gerard Majoor, Maurice Martens, Hettie Meertens, Gerard Muskens, Jos Notermans, Lisa Op den Kamp, Olaf Op den Kamp, Joep Orbons, Arjan Ovaa, Carlo Poolen, Ivo Raemakers, Hans Renes, Marjon Savelsberg, Willem Vergoossen & Herman van Wissen.
Eindredactie: Ilse van Ogtrop.
Fotoredactie: Olaf Op den Kamp
Kaarten: Martine Lemmens (bewerking)
Uitgave van de Stichting Natuurpublicaties Limburg (SNL), in opdracht van het Koninklijk Natuurhistorisch Genootschap in Limburg.
ISBN 9789074508346
Trefwoorden: Maastricht, landschap, flora, fauna, geologie, stadsnatuur, ecologie, wandelen.
Lay-out, opmaak: Bob Luijks, Natuurportret.
Druk: Zeeqer, Raalten
© 2020 Stichting Natuurpublicaties Limburg.
Niets uit deze publicatie mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means electronic, mechanical photocopying or otherwise, without the permission of the publisher.
Te citeren als
G.D. Majoor, O.P.J.H. Op den Kamp, T. de Jong-van Heusden, M.J.M. Martens & R.H.J. Erkens (redactie), 2020. Natuurlijk Maastricht. Compacte stad in een weids landschap. Stichting Natuurpublicaties Limburg, Maastricht.
Hoofdstukken als
Erkens, R., 2020. Stadsnatuur, een wereld op zichzelf. In: G.D. Majoor et al., 2020. Natuurlijk Maastricht. Compacte stad in een weids landschap. Stichting Natuurpublicaties Limburg, Maastricht PP PP
Bestanden
Voor elk in dit boek beschreven gebied is een wandelkaartje (pdf) en een GPS-track (gpx) beschikbaar.
